<>GESCHIEDENIS
Pinot Noir is één van de oudste druivenrassen. Waarschijnlijk is 2000 jaar geleden de omslag van wild naar teelt geweest. Mogelijk werd hij al in de 4^e eeuw na Christus verbouwd in de Bourgogne; het eerste geschrift is van 1375. 20 jaar later werd door Philips de Stoute, hertog van Bourgogne, een edict uitgevaardigd waarin de inferieure Gamay in de Côte d’Or plaats moest maken voor Pinot Noir. De ouderdom van het ras maakt hem ook genetisch instabiel. De Pinot familie (Noir, Blanc en Gris) muteert voortdurend. Dit heeft als voordeel dat de soort zich zal aanpassen aan lokale omstandigheden, als nadeel dat het moeilijk is om de gewenste kenmerken in de klonen vast te houden. Recent onderzoek heeft aangetoond dat Pinot Noir de ouder is van 16 moderne variëteiten, waaronder Chardonnay, Gamay Noir, Aligoté, Muscadet en Auxerrois. De andere ouder van deze rassen is minder spectaculair, namelijk Gouais Blanc, een onbekende druif die verdwenen is uit de Bourgogne.


<>THEORIE
Pinot Noir is een lastige druif. Hoe moet hij geleid, gesnoeid en geplant worden? Moet hij vroeg of laat geplukt worden? Welke wijnstijl maken we? Welke vinificatie-methode gebruiken we? Iedereen tast eigenlijk in het duister. Kijk maar hoeveel wijnstijlen er alleen al in de Bourgogne zijn en hoe vaak er weer sprake is van modewisselingen. En in het buitenland gedraagt Pinot Noir zich extra grillig. Hij houdt volgens velen niet van een warm klimaat maar groeit in Margaret River zij aan zij met Shiraz en levert een wijn van wereldklasse! Hij levert een jam-achtige wijn in warme streken maar niet altijd! En de koele streken moet een geurige, delicate wijn leveren, maar veel te vaak is hij hard, groen en rauw. En iedereen wil hem telen. Er worden allerlei technieken, visies, onderzoeken en scheikunde op losgelaten. Maar Pinot Noir blijft een grillige druif. Veel wijnmakers willen Côte d’Or-stijl Bourgogne maken van hun druiven, maar wat is dat dan precies? Misschien moeten wijnmakers dat maar loslaten. Vanya Cullen uit Margaret River zegt dat ze haar beste Pinot Noir ging maken toen ze Bourgogne helemaal uit haar hoofd had gezet en de druif in zijn sop liet gaarkoken!

In Bourgogne geldt de eerbied niet de druif maar het terroir. Biologische telers (en die komen er meer en meer) vertellen dat het grote percentage stikstof en fosfor in meststoffen heeft geleid tot minder duidelijke verschillen in het terroir. En dat is ernstig want het hele systeem van Premiers en Grand Crus is gebaseerd op verschillen in het terroir. Op papier zou elke wijngaard in de Côte d’Or  zijn eigen typische smaak moeten hebben. Een goede producent bereikt extra veel complexiteit, maar er is kwaliteitsverschil onder de producenten die mede het gevolg zijn van de onbetrouwbaarheid van de kwaliteit van de druif.

De Côte de Nuits produceert grotere, pruimachtiger, steviger rode wijnen dan de Côte de Beaune. Gevrey-Chambertin is gespierd, pruimachtig; Morey St. Denis is mager maar smakelijk en complex; Chambolle-Musigny is een en al rozen en viooltjes, Vosne-Romanée viooltjes en room en Nuits-St. Georges zwarte kersen en chocolade. In de Côte de Beaune is Aloxe-Corton smakelijk en geurig, Savigny-les-Beaune heeft een aardbeienparfum; Beaune is rond en zacht. Pommard is vetter, Volnay is geurig en Chassagne-Montrachet ruw. Maar tegenover elke wijn waar je blij van wordt staan er velen die niet ontroeren en waarvan je de aankoop betreurt.

In de Champagne neemt Pinot Noir ongeveer 37,5 % van de wijngaarden in beslag. Eigenlijk wordt Pinot Noir niet goed rijp daar en is het een wonder dat de Grand Cru wijngaarden in de Montagne de Reims liggen; zelfs op de noordelijke hellingen. De pluk geschiedt met de hand en de druiven moeten zorgvuldig en snel geperst worden om teveel kleur te vermijden. De stille wijn is gewoonlijk licht roze, maar de kleurstoffen verbinden zich na de fermentatie op fles met de dode gistcellen. En uiteraard zorgt de vermenging met Chardonnay ook voor kleurverlies.

In de Loire streek groeit Pinot Noir voornamelijk in Sancerre en Menetou-Salon, waar rijpe jaren wijnen met veel fruit en structuur opleveren.

In de Elzas levert Pinot Noir een lichte wijn op. Hij groeit ook in de Savoie en Bugey.

In Duitsland komen de meest succesvolle Spätburgunders uit Baden, Pfalz en Rheingau. Soms staat de druif in wijngaarden die te warm is voor Riesling, maar al te vaak moet een teler kiezen voor één van beiden.

In Oostenrijk  wordt de Blauer Burgunder steeds meer in het warmere Burgenland aangeplant. Vaak wordt hij vermengt met bijvoorbeeld Zweigelt, Blaufränkisch, Sankt Laurent en Cabernet Sauvignon. Er wordt ook een zeldzame en prijzige Spätburgunder Trockenbeereauslese gemaakt: rijk, wit en zoet.

In Italië groeit de Pinot Nero al sinds 1825 in Piemonte. Hij was minder geliefd, maar de laatste decennia wordt er voornamelijk mousserende wijn van gemaakt, vooral in Lombardije.

In Spanje wordt vooral in de Somontano respectabele Pinot Noir gemaakt.

In Zwitserland is hij vooral bekend omdat hij met Gamay de Dôle maakt. Pure Pinot Noir is er licht en kan zeer goed zijn.

In Oost- Europa komt hij veel voor, maar levert hij zelden mooie wijn. Meestal is de wijn te zacht, jam-achtig of houtgerijpt; een bewijs dat Pinot Noir zelden goedkoop én goed zijn.

Na de Bourgogne is de Nieuwe Wereld hét centrum voor Pinot Noir; Californië is de koploper, vooral in hoeveelheid aanplant. Er staan stokken in Carneros, Napa Valley en Russian River in Sonoma County en Santa Barbara County. De kwaliteits-verbetering is deels te danken aan het feit dat er nu nieuwe klonen gebruikt worden hoewel nog steeds standplaats, teler en leeftijd van de stokken belangrijk zijn. Er wordt ook goede bruiswijn geproduceerd.

In Oregon wordt wijn gemaakt met charme en souplesse die door kenners geroemd worden als de beste van de VS.

In Canada is weinig productie van Pinot Noir.

In Australië zijn het vooral de regio’s rond Melbourne, met name Yarra, waar goede Pinot Noir gemaakt wordt. Daarnaast wordt er veel met Chardonnay vermengt tot mooie bruiswijnen met meestal een voller fruit dan in de Champagne.

Aan koele wijngebieden is geen gebrek op de eilanden van Nieuw-Zeeland en daar komt ook veel elegante, lichte stijl wijn vandaan. Vooral Canterbury, Wairau Valley in Marlborough en Midden-Otogo op het Zuidereiland zijn beroemd.

In Chili is vooral Casablanca een goede omgeving voor Pinot Noir.

Zuid-Afrika is eigenlijk te warm, zodat de druif snel te lijden heeft van virussen. Er zijn een aantal producenten die ronde, rijke wijnen maken, vergelijkbaar met Bourgogne.

 

Gebruikte boeken:

Druiven & Wijnen van Oz Clarke & Margaret Rand

Vines Grapes & Wines van Jancis Robinson en Mitchell Beazley