GESCHIEDENIS
De
Rotten ontspringt in het Duitstalige deel van het kanton Wallis in
Zwitserland op de Furkapas uit een gletsjer. Hij stroomt door de hele
breedte
van Wallis/ Valias, voedt het meer van Genève en loopt er aan de
zuidwest punt
weer uit; door het kanton Genève en Frankrijk in. Hij loopt door
de Savoie en
de zuidelijke Jura. Bij Lyon komt de rivier de Saône erbij en dan
buigt hij af
naar het zuiden en loopt recht naar de Middellandse Zee. Hij eindigt
daar in
een brede delta. Dit gebied is bekend als de Camarque. De totale lengte
van de
rivier is 812
kilometer Zijn
stroomgebied beslaat 98.000 km².
Geen
andere regio in Frankrijk heeft zo’n lange wijntraditie als het
Rhônedal. De Fokaiers stichtten in 600 v. Chr. de stad Marseille
en plantten de
eerste stokken. De Rhône is ook altijd gebruikt als trekroute
landinwaarts.
Allerlei volkeren hebben deze route gebruikt. Gallische stammen
bebouwden in 71
n. Chr. al het gebied van
Côte-Rotie
en de Hermitage. De Romeinen breidden de wijnbouw uit. Hetzelfde
geldt voor Zwitserland. Keltische volkeren hebben daar al druiven
geplant en
gecultiveerd. Ook daar is door de Romeinen de wijnbouw uitgebreid.
De wijndruif is via
verschillende
routes in Zwitserland gekomen:
-
via Marseille en de
Rhône naar
het meer van Genève en Unter Wallis
-
van de Rhône door
het Doubsdal
naar de Bourgondische Poort en vandaar naar de Zwitserse kant van de
Jura en
naar de Boven–Rijn en het Bodenmeer
-
via Lombardije naar
Ticino en
daarvandaan via de San Bernardino naar het Graubündense Rijndal
-
vanuit het Aostadal via
de grote
St. Bernhardpas naar Wallis
Er
is weinig gedocumenteerd over de
Romeinse periode. Meer is bekend over Bourgondische monniken die in de 6e
eeuw het klooster in St. Maurice (nabij Aigle) stichtten en met de
verspreiding
van kloosters de wijnbouw verspreidden. De bloeitijd was in de
Middeleeuwen, er
stonden zelfs in Berner Obenland wijnstokken. Ondanks deze massale
productie
moest er wijn geïmporteerd worden uit de Elzas en Zuid-Baden om
aan de vraag te
voldoen. In de 19e eeuw kwamen er grote veranderingen.
Baden,
Württemberg en Beieren traden toe tot de Duitse douane-unie.
Daarmee verloren
de Zwitserse grenskantons een belangrijke afzetmarkt. De opening van de
Gotthard tunnel in 1882 maakte goedkope import vanuit Italië
mogelijk én
Zwitserland werd achtereenvolgens getroffen door de druifluis, valse
meeldauw
en meeldauw. Dit bracht het oppervlakte dat gebruikt werd voor wijnbouw
terug
van 34.380
hectare
in 1884 tot 12.457
hectare in 1932. Pas in de jaren ’70 van de
vorige eeuw
trok het weer wat aan. Tegenwoordig bedraagt het ruim 15000 hectare.
In
Frankrijk heeft het machtige
hertogdom Bourgondië de opbloei van de Côte-du-Rhône
bewust geremd. Zij wilden de grote markten, Parijs en Londen, van hun
eigen wijn voorzien.
Er
werd hoge tol gelegd op de oogsten
of men verbood transport over de Saône, zoals van de 14e
tot de 16e
eeuw gebeurd is. Pas in de 17e eeuw toen transport over land
beter
ging werd Rhônewijn in Parijs populair. Dit verbeterde nog door
de aanleg van
de spoorlijnen in de 19e eeuw. Na de 2e
Wereldoorlog was
er een ernstig imagoverlies: de goedkope wijnen die uit Noord-Afrika
kwamen als
bron van kleur en alcohol in de assemblages was opgedroogd. Bordeaux
zocht een
alternatief in Rhônewijn. Het grootste gedeelte van de wijn ging
daarheen. Als
er Côtes-du-Rhône op de markt kwam was het op zijn best een
eenvoudige, goed
drinkbare rode wijn uit het laagste prijssegment. Pas in de jaren ‘80
ging men
zich bezinnen en koos men voor de voordelen van het unieke terroir en
goede
druivenvariëteiten.
THEORIE
In
Zwitserland bepalen de Alpen en hun
uitlopers de omstandigheden voor wijnbouw. De bodem bestaat voor een
groot
gedeelte uit gletsjermorenen. De bergen geven regenschaduw en de dalen
fungeren
als windtunnel. De noordzijde van het dal vangt de zon uit het zuiden
en de
föhn zorgt ervoor dat de druiven gedroogd worden en wordt ook wel
“druivenkoker” genoemd. De rivier fungeert als zonnespiegel.
De
wetgeving voor wijn is vastgelegd in
de kantonwetgeving, waarvan er in Zwitserland 26 zijn. Er is in 1992
een
bondsbesluit over wijnbouw genomen, maar daardoor is er niet veel
veranderd. De
grenzen voor maximale productie zijn vastgelegd, maar de
herkomstaanduidingen
worden weer overgelaten aan het kanton. Meerdere kantons hebben in de
jaren ’90
gekozen voor AOC statuten. De hoge productiekosten zorgen ervoor dat
Zwitserse
wijnen alleen een plaats kunnen vinden in het topsegment. Ze hebben dus
een
uitdaging!
WALLIS/
VALAIS: 5250
hectare, dit is
40% van de productie. Druivenrassen zijn voor:
Wit: Chasselas
(fendent),
Sylvaner (Johannisberg), Petite Arvine, Chardonnay, Pinot Gris (
Malvoisie),
Amigne, Muscat, Marsanne Blanche (Ermitage) en Païen/ Heida.
Rood: Pinot Noir,
Gamay (vaak
geassembleerd tot Dôle), Humagne Rouge, Syrah, Cornalin en
Diolinoir.
De
AOC’s zijn: Varen, Salquenen, Sierre, Venthôme,
Miége, Lens, Ayent, Grimisuat, Sion, Savièse, Conthey,
Vétroz, Ardon, Chamoson,
Saillon, Saxon en Fully.
WAADT/ VAUD :3820 hectare.
Wit:
vooral Chasselas, maar ook Chardonnay, Pinot Gris, Pinot Blanc,
Riesling x Syl-vaner,
Gewürtztraminer, Doral en Viognier.
Rood:
Gamay, Pinot Noir, Garanoir en Gamaret.
De AOC’s: er zijn
er 28 en ze lopen
over 4 gebieden, te weten
La Côte: Morges,
Aubonne, Féchy, Perroy,
Mont-sur-Rolle, Tartegnin, Coteau de Vincy,
Bursinel, Vinzel,
Luins, Benins
en Nyon.Lavaux: Lutry, Vilette, Epesses, Dézaley Grand
Cru,
Calamin Grand Cru, Saint-Saphorin, Chardonne, Vevey-Montreux.
Chablais:
Villeneuve, Yvorne, Aigle,
Ollon en Bex.
Noorden van
Vaud: Bonvillars, Côtes de
l’Orbe en Vully.
GENÈVE: 1340 hectare.
Wit: Chasselas,
Chardonnay,
Riesling x Sylvaner, Pinot Blanc, Aligoté, Pinot Gris en
Sauvognon Blanc.
Rood: Gamay,
Pinot Noir en
Gamaret.
De
voornaamste AOC’s zijn: Choully, Satigny, Peissy,
Russin, Dardagny, Lully, Bardonnex, Colagny, Jussy, Choulex, Hermance,
Céligny
en Collex-Bossy.
DE
SAVOIE: 1600
hectare. Voornamelijk
beplant met witte varianten. Het
wijngebied bestaat uit nauwe dalen met mozaïek stukjes wijngaard. Er is één herkomstbenaming: Vin
de Savoie.
Savoie is markant door het bestaan van een aantal regionale
druivenrassen,
waaronder Jacquère, Mondeuse en Roussette.
RHÔNE: van Lyon tot aan zee beslaat het
wijngebied Côtes- du Rhône 200 kilometer.
Het is een van de meest
gevarieerde wijngebieden van Frankrijk. 60.000 hectare
verdeeld over 6 departementen en 163 gemeenten.
Tot het Rhônegebied behoren ook een aantal randgebieden
als Dios, Côtes de Ventoux, Coteaux
du Tricastin,
Costières du Gard en Muscat de Lunel.
Het
noorden van de Rhône bestaat uit
graniet en heeft een koeler klimaat, terwijl het zuiden bestaat uit
puin- en
zandvlakten en zeer heet wordt in de zomer en zelfs in de winter
aangenaam mild
blijft.
De
rode en witte wijnen die in de Rhône
gemaakt worden behoren tot de beste ter wereld. De meest
prestigieuze is de syrah. Zijn wijn is
donker, fruitig en tannineus en kunnen bij goed rijpen extreem oud
worden.
Zuivere syrah wordt gemaakt in Côte-Rôtie, Hermitage,
Saint-Joseph en
Crozes-Hermitage. De witte specialiteiten zijn marsanne, rousanne en
viognier.
Het beroemdst is viognier die zuiver gebruikt wordt in Condrieu. Hij
heeft
tonen van honing, abrikoos en perzik en is uitermate geurend. Marsanne
en
Rousanne zijn de basis van witte Hermitage.
De
appellations van de Noord- Rhône
zijn: Côte Rôtie, Condrieu, Château-Grillet,
Saint-Joseph, Crozes-Hermitage,
Hermitage, Cornas, Saint-Pérey, Clairette de Die en
Châtillon-en-Diois.
De appellations
van de Zuid-Rhône zijn:
-de algemene Côtes du Rhône en Côtes du
Rhône – Village, Coteaux du Tricastin, Cotes du Vivarais, Lirac,
Tavel,
Châteauneuf-du-Pape, Rasteau, Vacqueyras, Gigondas, Beaumes de
Venise en Côtes
du Ventoux.
De
druivenrassen zijn gedeeltelijk
anders.
Het meest
voorkomend in rood zijn
Grenache, Syrah, Mourvèdre en Cinsault.
Het meest voorkomend in wit zijn:
Marsanne,Rousanne, Clairette en Viognier.
De wijnen worden meestal gemaakt van
minstens 2 soorten druiven en kunnen oplopen tot 13!
Gebruikte
boeken:
Wijn
– André Dominé
Gids
voor Zwitserse Wijnen – Swiss Wine
Drankenkennis
– deel 1
Wine
Atlas – Oz Clarke