GESCHIEDENIS
De
Rijn is met 1320
kilometer een van de langste rivieren van Europa.
Zijn
stroomgebied beslaat 185.000 km². 800 kilometer
ervan ligt in Duitsland. Zijn
naam komt waarschijnlijk van het Indo – Europese woord Rei wat stromen
betekent.
De
Rijn ontspringt in Zwitserland in 2 bovenlopen: de Voor-Rijn en de
Achter-Rijn die bij Reichenau in Graubünden ten westen van Chur
samenkomen. Hij
loopt door het Bodenmeer naar Bazel. Daar wordt hij Hoog-Rijn genoemd;
hij is
daar gedeeltelijk de Zwitsers – Duitse grens. Bij Schaffhausen bevindt
zich de
grootste waterval van Europa. Vanaf Bazel is de Rijn bevaarbaar. Tot
Bingen
heet de rivier de Boven-Rijn en is gedeeltelijk de Duits – Franse
grens. Tot
Bad Godesberg heet hij Midden-Rijn. Op dit stuk loopt de Rijn door de
Eiffel
met oa. De Lorelei. De Neder-Rijn is tot aan de Duits – Nederlandse
grens. In
Nederland vertakte de Rijn zich historisch van nature en zijn er delen
gegraven
ten behoeve van waterhuishouding, veiligheid en navigatie. Bij Wijk bij
Duurstede gaat de Rijn officieel verder als Lek, Nieuwe Maas en Nieuwe
Waterweg. De naam Rijn komt nog terug in de Kromme Rijn tot Utrecht,
Leidse
Rijn tot Harmelen en Oude Rijn via Leiden naar Katwijk. Naar het
noorden gaat
hij IJssel heten. Twee-derde van het water loopt via de Waal en eindigt
in de
Noordzee in een estuaria van Nieuwe Waterweg, Merwede, Hollands Diep en
Haringvliet. De rest loopt via het Pannerdensch Kanaal naar de IJssel.
Belangrijke
zijrivieren zijn de Aare in Zwitserland en Neckar, Main,
Moezel, Lahn, Ruhr en Lippe in Duitsland.
THEORIE
De
Duitse wijnen worden in 4
kwaliteitsklassen verdeeld: tafelwijnen, landwijnen, kwaliteitswijnen
van
bepaalde teeltgebieden (Q.b.A) zonder predikaat en predikaatswijnen. Er
is een
kwalificatie op basis van het suikergehalte van de most.
Tafelwijn
: 44-50 ˚Oe – 8,5 % vol
Landswijn
: 47-53 ˚Oe – 8,5 % vol
QbA
: 50-72 ˚Oe – 7,0 % VOL
Kabinett
: 67-82 ˚Oe – 7,0 % vol
Spätlese
: 76-90 ˚Oe – 7,0 % vol
Auslese
: 83-100 ˚Oe – 7,0 % vol
Beerenauslese
: 110-128 ˚Oe – 5,5 % vol
Trockenbeerenauslese
: 150-154 ˚Oe – 5,5
% vol
Eiswein
: 110-128 ˚Oe – 5,5 % vol
De
12 meest voorkomende druivenrassen zijn:
Riesling,
Müller – Thurgau,
Spätburgunder, Silvaner, Kerner, Portugieser, Bacchus, Scheurebe,
Dornfelder,
Grauburgunder, Trollinger en Schwarzriesling.
De wijngebieden
langs de Rijn
stroomafwaarts
*
Oost – Zwitserland is met 2500 hectare een klein
en verbrokkelt wijngebied. Er overheersen 2 druivenrassen: Pinot Noir
(Blauburgunder) en Müller – Thurgau. Het Rijndal bij
Graubünden profiteert van
het voordeel van de föhn en geeft stevige en goed gestructureerde
Blauburgunder
die zich goed laat opvoeden in barriques. Spannend is ook een
autochtone witte
wijn, de olieachtige en pittige Completer uit Graubünden.
*
Baden beslaat 15.761
ha; een gedeelte
van de wijngaarden ligt aan het Bodenmeer. Typisch voor Baden is dat
het een
van de warmste regio’s is. Het geniet de bescherming van het Zwarte
Woud dat
met zijn massief de ruwe oosterwind tegenhoudt en de Vogezen houden de
meeste
regen tegen. Baden heeft succes met Burgunder variëteiten. Aan het
Bodenmeer
wordt een groot deel van de Spätburgunder verwerkt tot
Weissherbst. De druiven
worden direct geperst wat voor een bleekroze kleur zorgt en
gevinifieerd als
witte wijn bij lage temperatuur.
*
Elzas hoort sinds 1945 bij Frankrijk,
maar de Duitse invloeden zijn nog overal aanwezig. Het is eeuwenlang de
inzet
geweest in de strijd tussen Frankrijk en Duitsland. Het wijngebied
vormt een
lange, smalle strook tussen de bergen van de Vogezen in het westen en
de Rijn
in het oosten. Het is een behoorlijk droog gebied, de bergen houden de
westelijke regen tegen. De meeste wijngaarden liggen op een bodem van
graniet
en kalkzandsteen. De meeste wijn die gemaakt wordt is wit. De druiven
die
gebruikt worden zijn Silvaner, Gewurztraminer, Riesling, Pinot Blanc,
CHasselas, Pinot Gris, Muscat d’Alsace en voor rood Pinot Noir. Typisch
Elzas
zijn ook Edelzwicker (dit is een mengwijn) en Crémant d’Alsace,
een bruis
volgens méthode traditionelle met alle Pinot en Rieslingrassen,
rosé wordt
gemaakt van Pinot Noir.
*
Württemberg heeft 11.129 hectare
wijnland. De Neckar stroomt door dit gebied wat voornamelijk is beplant
met
blauwe variëteiten zoals Tollinger, Lemberger en Schwarzriesling,
hoewel
Riesling de belangrijkste is van de witte rassen.
*
Pfalz beslaat 23.506
hectare; het
op 1 na grootste wijngebied. Het is al reeds door de Romeinen gebruikt
als
wijngebied. Het bestaat uit een veelzijdigheid aan bodemsoorten, oa.
zandsteen,
leem, Trias, mergel, kalk, porfier, graniet en schiefer. Voornamelijk
beplant
met Riesling (± 20%), Müller – Thurgau, Kerner,
Portugieser, Silvaner en
Scheurebe en natuurlijk Dornfelder en Sankt Laurent.
*
Hessische Bergstrasse is het kleinste
wijngebied in deze regio. Het heeft een
zeer gunstig klimaat; bijna subtropisch met een gevarieerde bodem.
Vooral
Riesling en Müller – Thurgau, overwegend witte wijnen komen hier
vandaan.
*
Franken heeft 6.062
hectare en
binnen zijn gebied bevindt zich de grootste gesloten wijngaard van
Duitsland.
Boven Würzberg ligt Lage am Stein, met een lengte van 2 kilometer en
een
oppervlakte van 92
hectare. Al sinds de 8e eeuw is er
wijnbouw.
95 % van Franken is met witte druiven beplant, voornamelijk Müller
– Thurgau,
Silvaner en Bacchus. Oorspronkelijk was Franken beroemd om zijn
Silvaner, en
langzaam wordt deze druif weer meer gewaardeerd. Ook typisch Franken is
de ‘bocksbeutel”
een ovale, platte fles.
*
Rheinhessen beslaat 26.268 ha en is het
grootste wijngebied. Het wordt in het westen begrenst door de Nahe. De
bodem is
wisselend, oa. löss, kalk en mergel. Het belangrijkste druivenras
is Müller –
Thurgau. De Riesling die er vandaan komt is van hoge kwaliteit. Er
staan veel
nieuwe rassen in Rheinhessen, dit dankzij de druivenkwekerij in Alzey
waar de
meeste na-oorlogse rassen gekweekt zijn. Rheinhessen is het
geboorteland van de
Liebfraumilch. De oorspronkelijke
Liebfraumilch is van uitstekende kwaliteit en komt van de Wormser
Liebfrauenstiftkirchenstück.
*
Nahe heeft 4.61 ha
ingericht als
wijngaard. Het gebied ligt beschermd tussen heuvels en heeft een mild
klimaat.
De bodem bestaat uit leem, zand en leisteen. Er komt overwegend witte
wijn
vandaan. De wijn lijkt op de stijl van de Rheingau, maar met meer zuur.
*
Rheingau beslaat 3.227
ha maar staat bekend
als een van de interessantste wijngebieden van Duitsland. Kwaliteit
staat hier
hoog in het vaandel. De rivier loopt hier na een bocht naar het westen
en de
wijngaarden liggen op de noordelijke oever, dus de stokken staan pal op
het
zuiden. Klei en löss op de lagere wijngaarden, leisteen en
kwartsiet op de
hogere. Rheingau is Rieslingland; meer dan driekwart is ermee beplant.
Er komt
echter ook Spätburgunder voor; soms zelfs een Beerenauslese.
Schloss
Johannisberg is een vermaard wijngoed, begonnen als klooster. Sinds
1748
bewaard men enige flessen in hun “bibliotheek” zodat er een unieke
verzameling
ligt. Elke 25 jaar keurt men deze wijn en kurkt ze opnieuw. Volgens
insiders
zijn de wijnen nog goed drinkbaar; let wel: witte wijnen! Rheingau laat
zien
dat witte wijn kan ouderen. Rheingau is ook de bakermat van
edelfäule. Dit is
een wijn van laatgeoogste druiven. Toen Johannisberg nog een klooster
was moest
de bisschop/vorst in Fulda toestemming geven tot het begin van de
oogst. In
1775 ging de koerier op pad met trossen druiven, alleen kwam hij niet
snel
terug. De oogst begon dus niet, tot de koerier dagen later terugkwam,
nadat hij
op de terugweg was opgehouden door rovers.
*
Mittelrhein is een uitgestrekt stuk
over 90
kilometer
langs de Rijnoever. Het is een mooi stuk dal.
De wijngaarden liggen op terrassen en steile hellingen. Er komt
voornamelijk Riesling vandaan.
*
Mosel – Saar – Ruwer zijn in feite 3
gebieden, vernoemd naar de rivieren die erdoor lopen. De omstandigheden
zijn
vergelijkbaar. Men profiteert van het restje van het zeeklimaat omdat
ze zo
westelijk liggen; milde warmte en milde kou. Totaal beslaat het gebied 11.785 hectare.
Voornaamste grond is leisteen en kalksteen. Er wordt voornamelijk witte
wijn
verbouwd.
*
Ahr is genoemd naar de rivier die
erdoorheen loopt en is een klein gebied. Er vindt al sinds de 3e
eeuw na Chr. wijnbouw plaats. De wijngaarden liggen op de hellingen van
de
Eiffel en hebben een betrekkelijk warm klimaat. Er wordt meer rood dan
wit
gemaakt, vooral van Spätburgunder en Portugieser. De witte druiven
zijn
Riesling en Müller – Thurgau. Ahr maakt wijnen van redelijke
kwaliteit.
Gebruikte
boeken:
Druiven
& Wijnen van Oz Clarke
& Margaret Rand
Drankenkennis
– deel 1
Wijn
– André Dominé
Wine
Atlas – Oz Clarke