Productie        : 2004

Categorie        : Documentaire (ongeveer)

Regisseur         : Michael Moore

Met                 : George W. Bush e.v.a.

Geen speelfilm in de traditionele zin des woords, deze keer, maar een rolprent (Foei! Wat een ouderwets woord!) die onder de noemer ‘documentaire’ wordt geschaard. Dat is het wel, maar in zekere zin ook weer niet. Een documentaire presenteert feiten en probeert een voorval uit verleden of heden zo objectief mogelijk te belichten. Daarvan is hier geen sprake. Er worden feiten gepresenteerd, absoluut. Onweerlegbare feiten: niets is in scène gezet of nagespeeld, er wordt slechts gebruik gemaakt van nieuwsbeelden en interviews. De manier waarop de feiten worden gepresenteerd maar vooral ook geïnterpreteerd zou je echter manipulatief kunnen noemen. Maar over welke feiten gaat het?

Wie een beetje heeft opgelet, de laatste drie jaar, ziet of hoort in deze film niets nieuws. De familie Bush onderhoudt zeer nauwe financiële en vriendschappelijke banden met de elite van Saoedi-Arabië, onder meer met de familie Bin Laden. Dat was bekend, maar hier wordt in twee à drie minuten uit de doeken gedaan hoe ver de banden precies gaan – en dat is schokkend ver.
 

Het wordt ook duidelijk dat Bush er vanaf dag één een agenda op na hield die er voor moest zorgen dat Saddam Hoessein ten val werd gebracht. Niet alleen omdat Irak enorme olie-reserves heeft (en deze hele groep ministers en machtshebbers komt uit de Texaanse olievelden, of heeft machtige relaties met figuren uit de regering Bush 1 – eveneens oliebaronnen), maar ook op persoonlijke gronden. George W. wilde het karwei van zijn vader afmaken en 9/11 kwam wat dat betreft als een godsgeschenk. Twee dagen na de aanslag werd aan CIA en FBI een strikte opdracht gegeven: vindt een connectie tussen Al Qaeda en Saddam. Het feit dat beide instanties meteen aangaven dat er geen connectie was, deed niet ter zake. En dus vielen de VS Irak binnen, onder valse voorwendselen.

Waar de film smaakvol omgaat met de gebeurtenissen van elf september 2001 (de inslagen van de vliegtuigen in het WTC zijn alleen te horen, niet te zien) worden de gevolgen van het oorlogje spelen in Irak onverbloemd in beeld gebracht. Eens te meer wordt duidelijk dat een schone oorlog, zoals CNN ons die wenst voor te schotelen, niet bestaat. Er vallen doden en gewonden, er worden mensen gruwelijk verminkt, er sterven volmaakt onschuldige babies. Het laatste uur van de film is daarom alleen al een krachtig argument tegen oorlog in het algemeen, en die in Irak in het bijzonder.
 

Bush wordt afgeschilderd als een domme figuur, een marionet. Het best wordt dit geïllustreerd door een privé-video van de lerares die Bush op bezoek had tijdens die fatale momenten van 9/11. Ruim 7 minuten zit Bush daar met leerlingetjes van een basisschool een boek te lezen (voor de liefhebbers: 'My Pet Goat') en weet hij niet wat te doen met informatie die hij zojuist heeft gekregen. Tenenkrommend!
 

Hoewel er gedurende de hele film een zoeklicht op George W. Bush wordt gericht, blijven ook de grote lijnen zichtbaar. De hele Republikeinse regering die op dit moment zitting heeft, hangt aan elkaar van onzindelijke machinaties. Het is een kringetje initimi dat elkaar overeind houdt, wetend dat het hele kaartenhuis ineen stort als er een schakel tussenuit valt.
 

Wat Michael Moore voor ogen staat is niets minder dan dat: Bush moet weg, en met hem die hele groep van ‘haviken’ en ‘hardliners’. Of deze film veel mensen van gedachten zal doen veranderen in het stemhokje, is moeilijk te zeggen. Het blijft toch een beetje preken voor eigen parochie. Of de VS, en daarmee tot op zekere hoogte de wereld, beter af zullen zijn met een Democratische regering is ook maar zeer de vraag; het blijft voor mij persoonlijk toch een kwestie van rechts of rechtser. Het is wel te hopen dat de chirurgische precisie waarmee Moore de machtsspelletjes blootlegt (de montage is zo scherp als een scheermes) er toe leidt dat dit soort misbruik in de toekomst een heel stuk moeilijker zal worden. Waarbij niet moet worden vergeten dat de feiten zoals die hier worden gepresenteerd onweerlegbaar zijn, maar slechts vanuit één hoek belicht. Ga deze film zien, maar houdt in het achterhoofd dat alles altijd – minstens – twee kanten heeft.

[RJ]