Productie         2001*

Categorie         Cultfilm

Regie               Richard Kelly

Met                 Jake Gyllenhaal, Drew Barrymore

Ik heb meestal geen moeite om het verhaal van een film te volgen – toegegeven, het wordt meestal ook niet zo moeilijk gemaakt – maar dit is er een. In hoge mate origineel en ongrijpbaar, desondanks boeiend van de eerste tot de laatste minuut. Net als je denkt te kunnen aanwijzen waar de film echt over gaat, glipt hij weg als een aal. Irritant? Zeker. Intrigerend? Absoluut.

Donnie Darko is een op het oog normale jongen, met normale tienerproblemen, maar dat idee verdampt al vrij snel. Hij is ‘s nachts meestal op pad, om te voldoen aan de verzoeken van een twee meter lang konijn dat luistert naar de naam Frank. Het is niet bepaald een knuffelkonijn, maar eerder een bedreigende verschijning met een insect-achtig hoofd. Op een nacht geeft hij Donnie het advies om op te staan. Hij lokt hem de tuin in en vertelt het nog 28 dagen, 6 uur, 42 minuten en 12 seconden duurt voordat de wereld vergaat. Donnie wordt ‘s morgens wakker op de golflinks en fietst weer naar huis, met op zijn arm die getallen geschreven. Thuis aangekomen treft hij de familie in rep en roer: er is een vliegtuigmotor door het dak gevallen, precies op Donnie’s kamer. Er is alleen geen melding bekend van een vliegtuig dat een motor heeft verloren.

Vanaf dit punt wordt de film in toenemende mate ondoordringbaar. Donnie raakt verder en verder in Frank’s greep en verliest het contact met de wereld om hem heen. Tegelijkertijd wordt er in kleine zijsprongetjes commentaar geleverd op het kleinburgerlijke, rechts-christelijke Amerika van de jaren tachtig (dat nu dus eigenlijk weer helemaal terug is…). Hier verbergt de regisseur niets: het is glashelder wat hij van die stroming vindt. Patrick Swayze speelt in een klein rolletje een zelfhelpgoeroe van het ergste slag, zo’n ontzettend foute, blije man (denk aan een kruising tussen Billy Graham en Emile Ratelband in het kwadraat) die van iedereen wel iets te zeggen heeft, maar die ondertussen een omvangrijke verzameling kinderporno bezit en daar ook in handelt. De tot dezelfde sekte behorende gymlerares heeft dat typisch religieuze voorbijzien aan andermans belevingswereld. Naar mijn idee moet Richard Kelly daar helemaal niets van hebben.

Terugkerend thema in de film is tijdreizen: Donnie krijgt een boek in handen dat handelt over de filosofie van het tijdreizen en ook Frank lijkt het geheim van het reizen in de tijd en het paralelle universum te kennen. Dat stelt Donnie in staat om een verschrikkelijke gebeurtenis die tegen het einde van de film plaatsgrijpt, ten goede te keren, al zal niemand het ooit weten. Misschien is dat wel de boodschap: een daad stellen die geheel is ontbloot van eigen belang, als aanklacht tegen het steeds sterker wordende egoïsme van deze wereld. Maar waarschijnlijk is het iets heel anders. Je zult mij niet horen beweren dat ik er iets van heb begrepen.